Het meest gebruiksvriendelijke oefenprogramma vól slimmigheden
Gevorderd - samenstellingen
Met Slimleren oefenen leerlingen thuis of in de les, op een leuke en interactieve manier, de stof die jij voor ze klaar zet. Benieuwd naar onze stof? Hieronder zie je hoe het onderwerp Gevorderd - samenstellingen eruit ziet. Leerlingen kunnen in Slimleren vragen over dit - en ieder ander - onderwerp maken. Docenten kunnen de resultaten daarvan inzien en daarmee hun lessen efficiënter inrichten en makkelijker differentiëren.
Gevorderd - samenstellingen
Theorie
Uitdaging
Schrijf je samenstellingen met of zonder n?
Methode
Samenstellingen worden soms geschreven met een tussenletter -e of tussenletters -en, de spelling is dan niet altijd vanzelfsprekend. Het kan iets lastiger worden wanneer een woord of het meervoud van een woord eindigt op een -n, of als een van de woorden geen zelfstandig naamwoord is.
We schrijven samenstellingen zonder n als:
1 - het eerste woord in het meervoud niet eindigt op -en:
ziekte (ziektes) en wet - ziektewet
2 - het eerste woord in het meervoud zowel kan eindigen op -en en -es:
lade (lades en laden) en kast - ladekast
3 - het eerste woord geen zelfstandig naamwoord is:
zonnen (werkwoord) en bril - zonnebril
4 - het laatste deel geen zelfstandig naamwoord is en het eerste deel in enkelvoud niet eindigt op een -n:
nacht en lijk - nachtelijk
5 - het eerste woord verwijst naar een persoon of zaak die uniek is:
koninginnen (Nederland kent maar 1 koningin) en dag - koninginnedag
6 - de woorden in de loop van de jaren één "nieuw" woord zijn geworden:
schatten en bout - schattebout (hiervoor is helaas geen specifieke regel, dit moet je gewoon weten)
In alle andere gevallen schrijven we de samenstelling met een n.
Vuistregels
We schrijven samenstellingen zonder n als:
- het eerste woord in het meervoud niet eindigt op -en
- het eerste woord in het meervoud zowel kan eindigen op -en en -es
- het eerste woord geen zelfstandig naamwoord is
- het laatste deel geen zelfstandignaamwoord is en het eerste deel in enkelvoud niet eindigt op een -n
- het eerste woord verwijst naar een persoon of zaak die uniek is
- de woorden in de loop van de jaren één "nieuw" woord zijn geworden
Voorbeeldvraag
Vul de juiste samenstellingen in.
a. rood en kool
b. macht en loos
c. tegen en speler
Uitwerkingen:
a. rodekool
Rood is geen zelfstandig naamwoord maar een bijvoegelijk naamwoord, dus we schrijven de samenstelling zonder -n.
b. machteloos
Loos is geen zelfstandig naamwoord is en het macht eindigt niet op een -n, dus we schrijven de samenstelling zonder -n.
c. tegenspeler
Tegen is een bijwoord, we schrijven de samenstelling nu met een -n.
